Każdego dnia człowiek zmaga się z sytuacjami wywołującymi stres. Niektórych motywuje on do działania, innym nie pozwala spokojnie spać. Zdarza się, że zaburza poprawne funkcjonowanie osoby i skutkuje wystąpieniem kryzysu, czyli takiego momentu, który przesądza o konieczności uzyskania pomocy w celu uporania się z problemem. Często wywołuje skrajne emocje, jak silny gniew, lęk, bezradność, żal. Jednocześnie można czuć się wyobcowanym względem środowiska i względem siebie. Wskazany stan może zostać wywołany zarówno przez jedno zdarzenie, jak również przez kilka sytuacji występujących jednocześnie lub jedna po drugiej.
Na czym polega interwencja kryzysowa ?
Interwencja kryzysowa – to działania mające na celu pomoc osobom, a także całym grupom i społecznościom, w odzyskaniu równowagi psychicznej.
O kryzysie mówimy w momencie, gdy jakieś zdarzenie życiowe postrzegamy jako nieoczekiwane, zagrażające życiu lub zdrowiu, prowadzące do utraty czegoś lub kogoś ważnego i ze skutkami tego wydarzenia nie potrafimy poradzić sobie samodzielnie i zaczynamy mieć poczucie niemocy i bezradności.
INTERWENCJA KRYZYSOWA jest działaniem krótkoterminowym i doraźnym, którego celem jest udzielenie natychmiastowej pomocy. Pomoc ta organizowana jest zwykle w Ośrodkach Interwencji Kryzysowej, obejmuje takie formy pomocy jak: konsultacje psychologiczne, porady socjalne i prawne, udzielenie schronienia. Formą interwencji kryzysowej są także telefony zaufania i poradnie zdrowia psychicznego.
Na interwencję kryzysową składają się więc działania profesjonalistów z różnych dziedzin (jak psychologowie, pedagodzy, pracownicy socjalni, prawnicy). Pomoc psychologiczna w interwencji kryzysowej skoncentrowana jest na problemie wywołującym kryzys oraz na zasobach osoby w kryzysie i środowiska, w którym on żyje – tych, które mogą pomóc mu w poradzeniu sobie z kryzysem. Bardzo ważnym elementem tej formy pomocy jest bezpośredni kontakt psychologa z klientem, zapewniający poczucie bezpieczeństwa, wsparcie oraz tworzący warunki do podejmowania przez osobę działań w celu poprawy swojej sytuacji.
Wiele osób przeżywających kryzys ma trudności w podejmowaniu decyzji, nie widzi możliwości wyjścia z zaistniałej sytuacji. W związku z tym celem interwencji kryzysowej jest analiza możliwości , rozważenie tego co jest możliwe do osiągnięcia w danym momencie oraz ułożenie planu wychodzenia z kryzysu, czyli określenie jakie cele pacjent chce osiągnąć i w jaki sposób może to zrobić.
Chociaż przyczyna wystąpienia kryzysu jest kwestią indywidualną i każda osoba przeżywa spotykające ją problemy w inny sposób, to jednak można podjąć się charakterystyki wydarzeń poprzedzających zaistnienie kryzysu. Są to między innymi:
– wypadek w domu;
– wypadek samochodowy;
– aresztowanie lub wezwanie do sądu;
– zmiany w pracy i wysokości dochodów (np. brak awansu czy podwyżki);
– zmiana pozycji wśród rówieśników;
– przejście na emeryturę lub zwolnienie;
– śmierć lub choroba bliskiej osoby (np. przyjaciela, członka rodziny);
– rozwód lub separacja;
– przewinienia (również te z przeszłości);
– podjęcie nauki;
– aborcja, problemy z ciążą;
– choroba fizyczna;
– ostre napady zaburzeń psychicznych;
– klęski spowodowane przez naturę lub człowieka;
– problemy natury seksualnej;
– znaczące zmiany warunków życia;
– problemy finansowe:
– pojawienie się nowego członka rodziny;
– obawa utraty czegoś znaczącego .
Należy pamiętać, że nie zawsze wystąpienie jednego z wymienionych czynników prowadzi do powstania kryzysu. Czasem nakładają się na to również inne problemy, które powodują kumulację negatywnych emocji, nękających osobę poszkodowaną. Osoba najpierw boryka się z jednym problemem, a gdy z upływem czasu pojawiają się kolejne, nie jest w stanie dłużej radzić sobie z nimi, bez uzyskania stosownej pomocy. Mogą to być początkowo trudności w pracy, następnie związane z nimi problemy finansowe, aż po chorobę bliskiej osoby. Życie pisze różne scenariusze, dlatego nikt nie jest w stanie przewidzieć ich wszystkich i stwierdzić, w którym momencie człowiek się załamie.
Interwencja kryzysowa charakteryzuje się tym, że jest skoncentrowana na konkretnym problemie, który należy jak najszybciej rozwiązać,jest to forma pomocy niesiona z zakresie zdrowia.
Pomoc udzielana osobie uwikłanej w kryzys powinna być indywidualna, dopasowana do potrzeb osoby oraz okoliczności, w jakich się znalazła (analogicznie w przypadku grupy), gdyż podłoże wystąpienia kryzysu nie jest jednakowe dla wszystkich przypadków.
W praktyce działania służb, np. zdrowia lub oświatowych, interwencja kryzysowa jest traktowana jako procedura pomocy psychologicznej.
JAK PRZEBIEGA INTERWENCJA?
Krok I. Prośba o pomoc
Osoba w kryzysie poszukuje pomocy. Należy odebrać jej sygnały, usłyszeć jej sygnały i wołanie.
Krok II. Analiza sytuacji powodującej kryzys
Terapeuta analizuje jej aktualne funkcjonowanie w relacji z sobą, z innymi, w domu, w pracy. Analizuje aktualne cele, wartości.
Pytania klucze: jak wygląda twój dzień? Jakich masz znajomych, przyjaciół? Co myślisz o sobie? Co dla Ciebie jest ważne w życiu? Jakie uczucia najczęściej przeżywasz?
Krok III. Rozpoznanie strategii i działań, które podejmowane były przez osobę w kryzysie
Terapeuta analizuje wszystkie możliwe działania, które podejmowała osoba w kryzysie i efekty tych działań. Należy dowiedzieć się jak wygląda dotychczasowy schemat rozwiązywania problemów. Jakie towarzyszą temu schematy poznawcze, emocjonalne i behawioralne.
Przykładowe pytania klucze: Jak dotychczas radziłeś sobie z trudnościami? Jakie były efekty twoich działań? W jaki sposób radziłeś sobie w podobnych sytuacjach
Krok IV. Sprawdzenie możliwych, preferowanych rozwiązań
Terapeuta sprawdza co jest celem osoby w kryzysie. Na ile preferowany jest ten cel oraz czy dana osoba w jakiś sposób już podobne rzeczy realizowała.
Przykładowe pytania klucze: Czy były takie chwile w twoim życiu, że udawało ci się realizować choćby część z tych celów? W jaki sposób udawało ci się „to” zrobić? Co takiego musiałoby się zdarzyć, abyś częściej „to” robił? Co będziesz robił, kiedy ten problem zostanie rozwiązany?
Krok V. Nauczenie nowych strategii postępowania
Terapeuta powinien nauczyć nowego sposobu widzenia świata, rozwiązywania problemów oraz zachowania się. Niezbędne są tutaj narzędzia jak :treningi zachowań konstruktywnych. Osoba w kryzysie ma dzięki nam zobaczyć swój problem z metapoziomu ( szerszej perspektywy). Wykorzystać wszystkie swoje zasoby.
Krok VI. Kontrakt na uczenie się nowych zachowań i wdrażanie nowej strategii
Na tym etapie terapeuta doprowadza do końca swoją interwencję. Osoba wspomagana powinna dalej sama wdrażać w codziennym życiu nowe strategie. Jest to sprawdzian działania przeorientowanych mechanizmów obronnych oraz nowych schematów postępowania.
Przechodzisz kryzys? Nie bój się prosić o pomoc !
W tym trudnym czasie panującej epidemii koronawirusa liczy się każdy gest wsparcia i dobre słowo. Nie zawsze mamy możliwość skorzystania z pomocy specjalistów. Często możemy zwrócić się o pomoc do osób najbliższych, rodziny czy przyjaciół. Interwencja kryzysowa jest dla każdego i w zasadzie każdy może spróbować udzielić jej osobom z najbliższego grona. Czasami słowa wsparcia do kogoś „ będzie dobrze”– jest już pewną formą interwencji kryzysowej.
Musimy zdefiniować swoją potrzebę, powiedzieć o co dokładnie prosimy !
Kryzysy są nieodłącznym elementem życia. Każdy z nas w swoim życiu przechodzi przez sytuacje kryzysowe, dzięki nim rozwijamy się, dojrzewamy. Cechy, które sprawiają, że takie momenty są dla nas nieprzyjemne to przede wszystkim nagłość i intensywność zmian, które zachodzą w życiu podczas kryzysu.
” Najpiękniejsi ludzie, których znam, to ci, którzy znają smak porażki, poznali cierpienie, walkę, stratę, poznali swoją drogę na wyjście z otchłani. Ci ludzie mają wrażliwość i zrozumienie życia, które wypełniają ich współczuciem, łagodnością głęboką, kochającą troską. Piękni ludzie nie biorą się znikąd.(Elisabeth Kübler-Ross)
Nie bójmy się tak bardzo kryzysów. One dają nam szansę na uruchomienie swoich potencjałów i powodują nasz rozwój.
Opracowanie:
Psycholog: Monika Szymańska
Bibliografia:
„Wybrane zagadnienia Interwencji Kryzysowej;” Wanda Badura – Madej’. Katowice 1999r.
„Pomoc w Kryzysach Psychicznych”; Dorota Kubacka Jasiecka – warszawa 2010 r.
